سنتیمنت در فارکس چیست و چطور کار می‌کند؟

تا حالا شده یه روز صبح ببینی همه دارن درباره‌ی ریزش بازار حرف می‌زنن، و قبل از اینکه حتی چارت رو باز کنی، ناخودآگاه حس بدی بهت دست بده؟ یا برعکس، وقتی همه توی توییتر و تلگرام از رشد بیت‌کوین حرف می‌زنن، حس کنی جا موندی و باید سریع وارد پوزیشن بشی؟

واقعیت اینه که بازار فقط مجموعه‌ای از قیمت‌ها و نمودارها نیست؛ یه صحنه‌ی بزرگ از احساسات آدم‌هاست. ترس، طمع، امید، هیجان و حتی حس جا ماندن (FOMO) — همه‌ی اینا توی حرکات قیمت نقش دارن.
اینجاست که مفهوم سنتیمنت وارد ماجرا می‌شه.

سنتیمنت چیست؟

سنتیمنت بازار در واقع همون حال‌و‌هوای کلی بازاره؛ اینکه تریدرها بیشتر حس صعودی دارن یا نزولی. وقتی بتونی این احساس جمعی رو بخونی و تحلیلش کنی، یه مزیت بزرگ داری می‌تونی قبل از بقیه حدس بزنی بازار قراره چه واکنشی نشون بده.

تحلیل سنتیمنت مثل نگاه کردن به ذهن جمعی بازاره؛ چیزی که خیلی‌ها نادیده می‌گیرن، ولی حرفه‌ای‌ها ازش مثل قطب‌ نما استفاده می‌کنن و نکته مهمی که وجود داره اینه که سنتیمنت برای همه بازار ها هست نه فقط کریپتو.

پیشنهاد میکنم حتما آموزش مقدمات و اصطلاحات فارکس رو ببینید.

معنی سنتیمنت چیست؟

کلمه‌ی سِنتیمنت (Sentiment) در لغت یعنی احساس، نگرش یا ذهنیت.

✅سنتیمنت دقیقاً چطوری شکل می‌گیره؟

مثلاً اگه بیشتر تریدرها فکر کنن قیمت قراره بره بالا، می‌گیم بازار سنتیمنت صعودی (Bullish) داره.
برعکس، اگه حس غالب این باشه که قیمت قراره بریزه، اون موقع سنتیمنت نزولی (Bearish) محسوب می‌شه.
اما سؤال اصلی اینجاست: این احساس از کجا میاد؟ 🤔
سنتیمنت از ترکیب چند چیز ساخته می‌شه:

در واقع، سنتیمنت مثل یه دماسنج احساسی بازاره؛ هرچقدر دماش بالاتر بره (یعنی هیجان و خوش‌بینی زیاد بشه)، احتمال اصلاح هم بیشتر می‌شه. و برعکس، وقتی همه ناامید و ترسیده‌ن، معمولاً همون‌جاهاست که بازار شروع می‌کنه به برگشت.

حتما بخوانید: منظور از بریک ایون چیست؟

✅انواع سنتیمنت در بازار (وقتی حال ‌و ‌هوای بازار رو بخونی)

مثل هر احساس انسانی، بازار هم می‌تونه حالت‌های مختلفی داشته باشه. گاهی پر از امید و هیجان برای رشد قیمته، گاهی هم ترس و ناامیدی از سقوط همه‌جا رو گرفته. به‌طور کلی، سنتیمنت بازار رو می‌شه به سه نوع اصلی تقسیم کرد.

✅ابزارها و شاخص‌های تحلیل سنتیمنت (از حس تا داده)

تا اینجا فهمیدیم سنتیمنت یعنی حال‌و‌هوای کلی بازار، اما سؤال مهم اینه که چطور می‌شه این حس جمعی رو به‌جای حدس زدن، اندازه‌گیری کرد؟ اینجاست که ابزارها و شاخص‌های تحلیل سنتیمنت وارد عمل می‌شن. این ابزارها با استفاده از داده‌های واقعی – مثل حجم معاملات، رفتار کاربران در شبکه‌های اجتماعی، یا حتی تغییرات در نرخ تأمین مالی (Funding Rate) – کمک می‌کنن بفهمیم مردم در حال حاضر بیشتر می‌ترسن یا طمع‌کار شدن. در واقع، اونا حس درونی بازار رو به داده‌ی قابل تحلیل تبدیل می‌کنن تا تریدرها بتونن تصمیم‌های منطقی‌تری بگیرن. حالا بیایید با چندتا از مهم‌ترینشون آشنا بشیم 👇

شاخص ترس و طمع (Fear & Greed Index)

یکی از معروف‌ترین ابزارهای تحلیل سنتیمنت در بازار کریپتو، شاخص ترس و طمع (Fear & Greed Index) هست.
این شاخص با عددی بین ۰ تا ۱۰۰ نشون می‌ده که احساس غالب در بازار الان ترسه یا طمع.

تحلیل احساسات شبکه‌های اجتماعی

در دنیای کریپتو، شبکه‌های اجتماعی مثل توییتر، ردیت و تلگرام عملاً نبض بازار محسوب می‌شن. احساسات جمعی توی همین فضاها شکل می‌گیره و خیلی وقت‌ها جهت حرکت قیمت رو تعیین می‌کنه. ابزارهایی مثل LunarCrush و Santiment با استفاده از هوش مصنوعی، میلیون‌ها پست و گفتگو رو تحلیل می‌کنن تا بفهمن لحن کلی بازار مثبته یا منفی.

اگه علاقه مند به هوش مصنوعی هستی مقاله بهترین اندیکاتور هوش مصنوعی در تریدینگ ویو احتمالا برات خیلی جذابه.

اما داشتیم میگفتیم وقتی حجم صحبت درباره‌ی یک رمزارز به‌طور غیرعادی زیاد می‌شه و احساسات مثبت رو به افزایشه، معمولاً نشونه‌ای از حرکت احتمالی قیمت در آینده‌ست. فقط باید حواست باشه بفهمی کِی هیجان بیش‌ازحد شروع شده — چون همون‌جاها معمولاً نقطه‌ی چرخش بازار شکل می‌گیره.

Funding Rate در معاملات فیوچرز

یکی دیگه از شاخص‌های مهم در تحلیل سنتیمنت، Funding Rate یا نرخ تأمین مالی در معاملات آتیه. به زبان ساده، این شاخص اختلاف بین موقعیت‌های Long (خرید) و Short (فروش) رو نشون می‌ده.

اگر Funding Rate برای مدتی خیلی زیاد مثبت بمونه، نشونه‌ی خوش‌بینی افراطی در بازاره معمولاً بعدش اصلاح یا ریزش قیمتی در پیشه. به‌عبارت دیگه، وقتی همه به رشد قیمت ایمان دارن، بازار دقیقاً همون‌جاست که باید حواست بیشتر جمع باشه.

حتما بخوانید: شاخص pmi چیست + بررسی انواع آن 

سایت سنتیمنت فارکس هم داریم؟

اره و یکی از بهترین راه‌ها برای درک احساس کلی تریدرها در بازار فارکس، استفاده از ابزارهای سنتیمنت آنلاینه، دو تا از معروف‌ترین و دقیق‌ترین وب‌سایت‌ها در این زمینه عبارت‌اند از:

Myfxbook بخش Forex Sentiment

این بخش داده‌های لحظه‌ای از حساب‌های واقعی کاربران Myfxbook رو نمایش می‌ده و نشون می‌ده چه درصدی از تریدرها در هر جفت‌ارز در پوزیشن خرید (Long) یا فروش (Short) هستن.

FXSSI ابزار Forex Sentiment Live

این ابزار نسبت خریداران به فروشندگان در جفت‌ارزهای مختلف رو نشون می‌ده و داده‌هاش از چندین بروکر بزرگ جمع‌آوری می‌شن. با نگاه به این نسبت‌ها می‌تونی بفهمی در حال حاضر اکثریت بازار در چه جهتی معامله می‌کنن — و گاهی همین اطلاعات می‌تونه سیگنال معکوس قدرتمندی بده.

گزارش COT (Commitment of Traders)

یکی دیگه از ابزارهای مهم برای تحلیل سنتیمنت، گزارش COT (Commitment of Traders) هست که توسط کمیسیون معاملات آتی کالاهای آمریکا (CFTC) منتشر می‌شه. این گزارش مخصوص بازار فارکس و فیوچرزه و نشون می‌ده بازیگران بزرگ بازار مثل مؤسسات مالی، بانک‌ها و صندوق‌های پوشش ریسک، چه نوع پوزیشن‌هایی باز کردن.

وقتی داده‌های COT نشون بده مؤسسات بزرگ حجم زیادی پوزیشن خرید دارن، می‌تونه نشونه‌ای از سنتیمنت صعودی باشه؛ و برعکس، اگر بیشتر در پوزیشن فروش باشن، یعنی فضای کلی بازار نزولی شده. این گزارش به تریدرها کمک می‌کنه بفهمن “پول‌های هوشمند” در حال حاضر به چه سمتی فکر می‌کنن.

حتما بخوانید: آشنایی با اندیکاتور vix

داده‌های آن‌چین (On-chain Data)

در بازار رمزارزها، داده‌های آن‌چین (On-chain Data) یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای تحلیل سنتیمنت محسوب می‌شن. این داده‌ها مستقیماً از بلاک‌چین استخراج می‌شن و نشون می‌دن سرمایه‌گذاران واقعاً چه کاری انجام می‌دن، نه فقط چی می‌گن. برای مثال، بررسی جریان ورودی و خروجی صرافی‌ها می‌تونه مشخص کنه آیا مردم در حال وارد کردن دارایی برای فروش هستن یا برعکس، در حال خارج کردن رمزارزها برای نگهداری بلندمدت. همین‌طور، رصد فعالیت نهنگ‌ها (Whales) نشون می‌ده سرمایه‌گذاران بزرگ در حال خرید یا فروش هستن.

سایت‌هایی مثل Glassnode، CryptoQuant و Santiment.net ابزارهای فوق‌العاده‌ای برای مشاهده و تحلیل این داده‌ها هستن و به تریدرها کمک می‌کنن رفتار واقعی بازار رو، فراتر از احساسات ظاهری، درک کنن.

✅ سایت Santiment.net دیدن احساسات واقعی بازار در عمل 🔍

یکی از بهترین ابزارها برای بررسی احساسات واقعی بازار کریپتو، سایت Santiment.net هست. این پلتفرم با تحلیل داده‌های آن‌چین (On-chain Data)، بررسی رفتار نهنگ‌ها، رصد ترندهای شبکه‌های اجتماعی و تحلیل سنتیمنت کلی بازار، تصویر دقیقی از “ذهن جمعی بازار کریپتو” ارائه می‌ده.

در واقع، سنتیمنت مثل یک آینه‌ست که هیجانات و تصمیم‌های تریدرها رو به‌صورت عدد و نمودار نشون می‌ده و کمک می‌کنه بفهمیم در پسِ حرکات قیمت، واقعاً چه احساسی جریان داره.

ورود و ساخت حساب کاربری

کافیه وارد سایت Santiment.net بشی و با یه ایمیل ثبت‌نام کنی. یه حساب رایگان هم داره که برای شروع کاملاً کافیه ولی اگه بخوای داده‌های دقیق‌تر و بلندمدت ببینی، نسخه Pro لازمه.

احساسات مردم در شبکه‌های اجتماعی Social Trends

این قسمت یکی از جذاب‌ترین بخش‌هاست.
Santiment بررسی می‌کنه که مردم در توییتر، ردیت و سایر شبکه‌ها درباره‌ی چه کوین‌هایی بیشتر حرف میزنن و لحنشون مثبته یا منفی. مثلاً اگه ناگهان حجم حرف‌زدن درباره‌ی DOGE یا SOL زیاد بشه، یعنی توجه عمومی به اون دارایی بالا رفته — و این خودش یه سیگنال سنتیمنت قویه.

سنجش سود و ضرر تریدرها MVRV Ratio

یکی دیگه از شاخص‌های مهم در تحلیل سنتیمنت، MVRV Ratio هست که نشون می‌ده بیشتر سرمایه‌گذارها در حال حاضر در سودن یا در ضرر. این شاخص از مقایسه‌ی ارزش بازار (Market Value) با ارزش واقعی یا محقق‌شده (Realized Value) به‌دست میاد. وقتی مقدار MVRV بالاست، یعنی اکثر سرمایه‌گذارها سود دارن و معمولاً بازار وارد فاز خوش‌بینی بیش از حد می‌شه — در نتیجه احتمال اصلاح قیمت زیاد می‌شه. برعکس، وقتی مقدار MVRV پایینه، یعنی بیشتر افراد در ضررن و فضا ترسناک‌تر شده؛ درست همون‌جایی که معمولاً فرصت‌های خرید پنهان شکل می‌گیرن. البته ابن قابلیت در این سایت رایگان نیست ولی با سرچ کردن توی اینترنت خیلی از سایت های رایگان واسه دیدن این نتیجه هست

تحلیل داده‌های Santiment شاید اولش کمی پیچیده به‌نظر بیاد، ولی با چند بار تمرین، یاد می‌گیری ازش مثل یه رادار استفاده کنی تا قبل از بقیه تغییر احساس بازار رو تشخیص بدی.

✅ترکیب تحلیل سنتیمنت با تحلیل تکنیکال و فاندامنتال

تحلیل سنتیمنت به‌تنهایی ابزار قدرتمندیه، ولی وقتی با دو پایه‌ی دیگه‌ی تحلیل — یعنی تکنیکال و فاندامنتال — ترکیبش کنی، تازه تبدیل می‌شی به یه تریدر چندبعدی.

• تحلیل تکنیکال بهت میگه الان قیمت کجاست و چطور حرکت می‌کنه
• تحلیل فاندامنتال بهت میگه ارزش واقعی دارایی چقدره و چرا مهمه.
• تحلیل سنتیمنت بهت میگه مردم درباره‌ی این دارایی چه حسی دارن.

چطوری این سه تحلیل رو ترکیب کنیم؟

• تحلیل فاندامنتال برای انتخاب دارایی

مثلاً با بررسی پروژه‌ها، اخبار و تیم توسعه، تصمیم می‌گیری که فلان کوین ارزش بررسی داره. فرض کن اتریوم قراره یه آپدیت مهم بده.

• بررسی سنتیمنت بازار

حالا میری سراغ ابزارهایی مثل Santiment تا ببینی حس کلی بازار نسبت به اون دارایی چطوره: آیا همه خوش‌بینن؟ آیا حجم گفت‌وگو درباره‌اش زیاد شده؟ آیا نهنگ‌ها فعال شدن؟

• تحلیل تکنیکال برای تایید ورود یا خروج

در نهایت، چارت رو باز می‌کنی تا ببینی از نظر قیمتی، زمان مناسب ورود یا خروج هست یا نه. مثلاً اگه سنتیمنت صعودی باشه و هم ‌زمان قیمت از یه مقاومت مهم عبور کرده باشه پس یه سیگنال قوی برای خرید داری.

✅محدودیت‌ها و اشتباهات رایج در تحلیل سنتیمنت

تحلیل سنتیمنت ابزار فوق‌العاده‌ایه، اما مثل هر ابزار دیگه، بی‌نقص نیست. خیلی از تریدرها وقتی برای اولین‌بار با شاخص‌های سنتیمنت آشنا می‌شن، فکر می‌کنن از این به بعد می‌تونن آینده‌ی بازار رو مثل نقشه بخونن. اما واقعیت اینه که اگه اشتباه ازش استفاده کنی، ممکنه درست برعکس نتیجه بگیری…

بیا چند تا از مهم‌ترین محدودیت‌ها و خطاهای رایج رو مرور کنیم 👇

تکیه‌ی بیش از حد به سنتیمنت

خیلی از تریدرها وقتی می‌بینن احساسات بازار مثبت شده، سریع وارد معامله می‌شن؛ چون فکر می‌کنن موج صعودی تازه شروع شده. اما واقعیت اینه که گاهی همین خوش‌بینی شدید نشونه‌ی پایان روند صعودی‌ه. وقتی اکثریت بازار بیش از حد خوش‌بین می‌شن، معمولاً اصلاح قیمتی در راهه. به‌قول معروف، وقتی همه‌چیز بیش از حد خوب به‌نظر می‌رسه، وقتشه کمی محتاط‌تر رفتار کنی.

تأخیر در داده‌ها

یه نکته‌ی مهم در تحلیل سنتیمنت اینه که بیشتر داده‌ها با کمی تأخیر منتشر می‌شن. مثلاً شاخص ترس و طمع یا داده‌های آن‌چین معمولاً مربوط به روز گذشته‌ هستن، نه لحظه‌ی فعلی بازار. به همین خاطر، نباید صرفاً بر اساس اون‌ها تصمیم لحظه‌ای یا ورود فوری به معامله بگیری. بهترین کار اینه که داده‌های سنتیمنت رو در کنار ابزارهای تحلیل تکنیکال در فارکس
یا پرایس‌اکشن استفاده کنی تا تصویر دقیق‌تر و به‌روزتری از وضعیت بازار داشته باشی.

سوء‌تعبیر احساسات شبکه‌های اجتماعی

گاهی افزایش حجم صحبت‌ها درباره‌ی یک رمزارز، الزاماً به معنی احساس مثبت نیست؛ چون ممکنه مردم دارن از اون پروژه یا توکن انتقاد می‌کنن یا ناامید شدن. بنابراین فقط زیاد شدن تعداد گفتگوها کافی نیست. همیشه باید بررسی کنی که لحن کلی حرف‌ها مثبته یا منفی چون تفاوت بین همه درباره‌اش حرف می‌زنن و «همه ازش تعریف می‌کنن» می‌تونه مسیر تحلیل‌ت رو کاملاً عوض کنه.

نادیده گرفتن تایم‌فریم

یه نکته‌ی ظریف ولی خیلی مهم اینه که سنتیمنت در تایم‌فریم‌های مختلف می‌تونه متفاوت باشه. ممکنه در تایم‌فریم روزانه، جو بازار کاملاً صعودی به‌نظر بیاد، اما در تایم‌فریم هفتگی هنوز نشونه‌های یک روند نزولی وجود داشته باشه. بنابراین همیشه باید بدونی تحلیل احساساتت مربوط به چه بازه‌ی زمانی‌ه تا برداشت اشتباه نکنی و تصمیم‌هات با دید دقیق‌تری گرفته بشن.

برای آشنایی با ترند لاین چیست و همینطور تایم فریم در فارکس، حتما به لینک های مشخص شده سر بزنین.

گیر افتادن در دام جمع

یکی از بزرگ‌ترین اشتباه‌هایی که تریدرها مرتکب می‌شن اینه که چون اکثریت بازار یه حس یا باور مشترک دارن، فکر می‌کنن حتماً درسته. اما تجربه ثابت کرده که بازار معمولاً همون اکثریت رو تنبیه می‌کنه! در واقع، تریدر حرفه‌ای کسیه که سنتیمنت جمع رو به‌خوبی درک می‌کنه، اما اجازه نمی‌ده هیجان عمومی روی تصمیم‌هاش تأثیر بذاره. او بر خلاف جمع، با منطق و صبر عمل می‌کنه درست همون‌جایی که بقیه یا می‌ترسن یا بیش‌ازحد طمع‌کار می‌شن.

✅نتیجه گیری

تحلیل سنتیمنت در ظاهر بررسی احساسات جمعیه، اما در واقع یکی از فنی‌ترین ابزارهای درک رفتار بازاره. چون پشت هر کندل، ترس و طمع تریدرها پنهانه. وقتی این احساسات رو بخونی، عملاً داری ذهن جمعی بازار رو می‌فهمی، نه صرفاً نمودار رو.

الان هم در بازارهای کریپتو و فارکس، داده‌های سنتیمنت با ابزارهایی مثل Santiment، Glassnode، Coinglass و Alternative.me قابل رصدن. مثلاً وقتی شاخص ترس‌وطمع به محدوده‌ی ۸۰ یا بالاتر می‌رسه و Funding Rate به شدت مثبته، یعنی همه بیش از حد خوش‌بین شدن — همون نقطه‌ای که معمولاً اصلاح شروع می‌شه. برعکس، وقتی شاخص‌ها روی ترس شدید هستن و فعالیت نهنگ‌ها (on-chain inflow/outflow) نشون میده در حال خریدن، اغلب بازار در آستانه‌ی برگشته. سنتیمنت فقط در کریپتو نیست بلکه سنتیمنت فارکس هم وجود داره که بسیار مهم هست.

به‌عنوان یه تریدر، بارها دیدم که سنتیمنت افراطی، مقدمه‌ی چرخش بازاره. مثلاً در بازار ۲۰۲۲ همه از سقوط بیت‌کوین حرف می‌زدن، ولی داده‌های آن‌چین افزایش خرید نهنگ‌ها رو نشون می‌داد چند ماه بعد، قیمت برگشت. این یعنی سنتیمنت به‌خودیِ‌خود سیگنال خرید یا فروش نیست، بلکه هشدار زودهنگام از تغییر رفتار جمعیه. در نهایت، یه تریدر حرفه‌ای نه فقط دنبال نمودار، بلکه دنبال ذهن جمعیه. چون بازار همیشه قبل از تغییر قیمت، اول احساسات رو عوض می‌کنه.