ETF یعنی صندوق قابل معامله و مخفف عبارت Exchange Traded Fund یعنی صندوقی که ترکیبی از داراییها مثل سهام، طلا یا اوراق قرضه رو در خودش داره و مثل یه سهم معمولی میشه اونو از طریق کارگزاری خرید و فروش کرد.
ساده بگم وقتی واحدهای یه صندوق ETF رو میخری، در واقع داری بخشی از یه سبد سرمایهگذاری آماده رو میخری که مدیریت اون برعهده متخصصهاست.
ایده ی اصلی ETF ایجاد یک صندوق شامل یه سبد متنوع از دارایی های مختلفه تا سرمایه گذاران بتونن برای تنوع بخشی و کاهش ریسک به جای خرید تک تک دارایی ها به صورت جداگانه، سهام صندوق رو بخرن.
دلیل ایجاد صندوق های ETF رو میتونیم ایجاد تنوع بخشی، کاهش ریسک سرمایه گذاری و نقد شوندگی بیشتر نسبت به سهام بدونیم.
اما چرا شناخت ETF ها مهمه؟ مزایا و معایب صندوفق های قابل معامله چیه؟ تا اخر مقاله با من باش تا کامل ETF ها رو بشناسی و بدونی کدوم صندوق قابل معامله به کار تو میاد.
ویدیو پاسخ به سوال “etf چیست؟”
صندوق etf چیست؟
صندوق etf چیست به زبان ساده در اصل یه ترکیب هوشمند بین صندوق سرمایهگذاری مشترک و سهام بورسیه. یعنی از یه طرف مثل صندوقهای سرمایهگذاری، مجموعهای از داراییها داره (مثل سهام، طلا، اوراق بدهی یا حتی ارزهای دیجیتال) و از طرف دیگه، مثل سهام عادی میتونی اون رو هر لحظه در بورس بخری یا بفروشی.
به نقل از BLACKROCK بزرگترین شرکت مدیریت سرمایه گذاری دنیا:
Exchange-traded-funds, or ETFs, are like managed funds in that they invest in a basket of securities, such as stocks, bonds, or other asset classes. But unlike managed funds and similar to a stock, ETFs can be traded whenever the markets are open.
صندوقهای قابل معامله در بورس یا ETFها ، مانند صندوقهای مدیریت شده هستند که در سبدی از اوراق بهادار مانند سهام، اوراق قرضه یا سایر طبقات دارایی سرمایهگذاری میکنند. اما برخلاف صندوقهای مدیریتشده و مشابه سهام، ETFها را میتوان هر زمان که بازارها باز هستند، معامله کرد.
فرض کن بهجای اینکه بری تکتک سهمهای یه صنعت خاص رو بخری، یه ETF میگیری که خودش همه اون سهمها رو داره. اینطوری با یه خرید ساده، در واقع داری توی چند شرکت سرمایهگذاری میکنی. همین ویژگی باعث شده ETFها تبدیل به یکی از ابزارهای محبوب برای سرمایهگذارهای خرد و حرفهای بشن.
از نظر فنی، هر ETF یه شاخص یا گروه خاص از داراییها رو دنبال میکنه. مثلاً ETF طلا قیمت طلا رو دنبال میکنه، یا ETF شاخصی رفتار شاخص کل بورس رو. این یعنی قیمت هر واحد از ETF، بازتاب مستقیم ارزش دارایی هاییه که اون صندوق داره.
نکته جالب اینجاست که با وجود ساختار نسبتاً پیچیدهش، ETFها از نظر عملکرد برای کاربر خیلی سادهان؛ یه کلیک خرید، یه کلیک فروش — درست مثل سهام. همین سادگی باعث شده خیلی از تازهکارها بهجای انتخاب سهمهای پراکنده، از ETF شروع کنن. حالا شاید سوال پیش بیاد که
آیا ETF همون صندوق سرمایه گذاریه ؟
نه !!! تفاوت اصلی ETF با صندوق سرمایهگذاری مشترک اینه که ETF مثل سهام، لحظهای معامله میشه و نقدشوندگی بالاتری داره، در حالی که صندوقهای مشترک فقط یکبار در روز بر اساس NAV قیمتگذاری میشن. ETF ها شفافتر و کمهزینه ترن، اما صندوقهای مشترک معمولاً کارمزد و محدودیت بیشتری دارن.
حتما بخوانید: بورس یا فارکس؟ کدوم بهتره؟
انواع صندوق etf چیست؟
ETFها بر اساس نوع دارایی و هدف سرمایهگذاری تقسیم میشن. مهمترینشون شامل موارد زیره:
- ETF سهامی: پرطرفدارترین نوعه؛ سبدی از سهام شرکتهاست و هدفش رشد سرمایه در بلندمدته.
- ETF درآمد ثابت: روی اوراق بدهی و قرضه سرمایهگذاری میکنه و سود دورهای و کمریسک میده.
- ETF کالایی: ارزشش وابسته به کالاهایی مثل طلا، نقره یا نفت هست.
- ETF ارزی: تغییرات ارزش ارزهای مختلف رو دنبال میکنه.
- ETF شاخصی: عملکرد یه شاخص خاص مثل شاخص اساندپی ۵۰۰ یا شاخص کل بورس ایران رو شبیهسازی میکنه.
- ETF بخشی یا صنعتی: فقط روی یه صنعت خاص مثل فناوری، انرژی یا بهداشت سرمایهگذاری میکنه.
- ETF معکوس و اهرمی: مخصوص حرفهایهاست؛ یکی از افت شاخص سود میگیره (معکوس) و اون یکی سود و ضرر رو چند برابر میکنه (اهرمدار).
هر نوع ETF برای استراتژی و سطح ریسک متفاوتی طراحی شده؛ از سرمایهگذاری ایمن گرفته تا معاملات پرریسک و فعال.
بزرگترین صندوق ETF چیست؟
وقتی صحبت از بزرگترین صندوق ETF میشه، همه نگاهها به سمت صندوقهای آمریکایی میره، چون اونجا بازار ETF ها سالهاست جا افتاده و حجم معاملاتش سر به فلک میکشه. معروف ترین و بزرگ ترینشون SPDR S&P 500 ETF (SPY) هست که از سال 1993 راهاندازی شده و الان بیش از 400 میلیارد دلار دارایی تحت مدیریت داره.
این صندوق در واقع شاخص S&P 500 یعنی عملکرد 500 شرکت بزرگ آمریکا رو دنبال میکنه؛. هر وقت شاخص رشد کنه ، ارزش SPY هم بالا میره. این ساختار باعث شده SPY تبدیل به یه معیار جهانی برای وضعیت کلی بازار سهام آمریکا بشه.
در تصویر زیر میبینیم که از 2009 تا 2025، SPY عمدتاً به خاطر رشد قوی اقتصاد آمریکا و عملکرد انفجاری شرکتهای بزرگ تکنولوژی مثل آمازون و اپل بالا رفته، ضمن اینکه نقدشوندگی بالا و هزینه مدیریت پایینش، سرمایهگذاران بلندمدت رو جذب کرده و روند رشد شاخص رو تقویت کرده.
بعد از اون، صندوقهایی مثل IVV (iShares Core S&P 500) و VOO (Vanguard S&P 500) در رتبههای بعدی قرار دارن. این سه صندوق بخش بزرگی از سرمایه ETF های دنیا رو در اختیار دارن و نقد شوندگی فوق العاده بالایی دارن.
در بازارهای دیگه هم صندوقهای شاخصی معروف وجود دارن؛ مثلاً در اروپا iShares Core MSCI Europe ETF یا در آسیا Nikkei 225 ETF از محبوبترینها هستن.
برای آشنایی با انواع بازارهای مالی هم توصیه میکنیم مقاله مربوط بهش رو یه نگاه بندازی.
صندوق etf کریپتو
در حوزه ی کریپتو هم دو تا صندوق ETF خیلی معروف داریم :
ProShares Bitcoin Strategy ETF (BITO) –
از قراردادهای آتی بیت کوین برای دنبال کردن قیمت این ارز دیجیتال استفاده میکنه و اولین ETF بیت کوین در آمریکاست.
Hashdex Nasdaq Crypto Index US ETF (Ticker: NCIQ) —
این صندوق چند دارایی کریپتویی مثل بیتکوین و اتریوم رو پوشش میده و دسترسی سادهتری به بازار رمزارزها فراهم کرده.
صندوق etf ایران
اما در ایران وضعیت چطوره ، بازار سرمایه ایران هم چند سالیه میزبان ETF ها شده. از بین اونها، صندوقهایی مثل دارا یکم (متعلق به سهام بانکی و بیمهای) و پالایش یکم (شامل سهام پالایشگاهها) از شناختهشده ترین صندوق های قابل معامله ETF در بورس ایران هستن. علاوه بر این، صندوقهایی مثل آرمان آتی یا آتیه مفید هم از ETFهای فعال و پرمعامله به حساب میان که بیشتر روی سهام شاخصی تمرکز دارن.
شناخت این صندوقها برای معاملهگرها مهمه، چون رفتار قیمتیشون معمولاً جهت بازارهای جهانی و داخلی رو نشون میده و بهنوعی دماسنج اقتصاد به حساب میان.
اگه به دنبال شروع ترید هستی و بهترین اساتید فارکس، پیشنهاد میکنم حتما مقاله هاشونو بخونی.
میزان سود صندوق ETF
میزان سود صندوق ETF عدد ثابتی نیست و کاملاً به نوع صندوق و شرایط بازار بستگی داره. مثلاً اگه یه ETF سهامی بخری، سودت تابع رشد قیمت سهام داخل اون صندوقه. ولی در ETFهای درآمد ثابت، سود معمولاً بهصورت دورهای (ماهیانه یا فصلی) پرداخت میشه و نوسان کمتری داره.
در بازار جهانی، طبق گزارش Morningstar، میانگین بازده سالانه ETFهای سهامی بین ۷ تا ۱۲ درصد و ETFهای اوراق قرضه یا درآمد ثابت بین ۴ تا ۶ درصد بوده. برای نمونه، SPDR S&P 500 ETF (SPY) بهطور میانگین در ۱۰ سال اخیر حدود ۱۰.۲ درصد بازده سالانه داشته، در حالی که iShares Core U.S. Aggregate Bond ETF (AGG) نزدیک ۴.۵ درصد بازده داده.
در بورس ایران هم تفاوت بازده صندوقها واضحه.
مثلاً ETF سرو در سال گذشته حدود ۳۵ درصد بازدهی داشته که در تصویر زیر مشخصات کاملش رو میبینیم :
ETF افران (از نوع درآمد ثابت) در حدود ۳۳ درصد سود داده. این اختلاف نشون میده صندوقهای سهامی معمولاً بازده بالاتری دارن، اما ریسک بیشتری هم با خودشون میارن.
در نهایت، ETFها طوری طراحی شدن که هر سرمایهگذار — چه اهل ریسک باشه، چه دنبال سود مطمئن — بتونه گزینهای متناسب با استراتژی خودش پیدا کنه.
مزایا و معایب ETF
سرمایه گذاری در ETF ها هم مثل هر نوع سرمایه گذاری دیگه ای مزایا و معایب خودش رو داره .
| مزایا ✔️ | معایب ✖️ |
|---|---|
| تنوع و کاهش ریسک: با خرید یه واحد ETF، سرمایهت روی چند دارایی پخش میشه. | وابستگی به بازار: اگر بازار افت کنه، ارزش ETF هم کم میشه. |
| نقدشوندگی بالا: میتونی هر موقع بازار بازه، بخری یا بفروشی. | نوسان قیمت: مخصوصاً ETFهای سهامی، کوتاهمدت نوسانات زیادی دارن. |
| هزینه پایین: کارمزد مدیریت و خرید و فروش معمولاً کمتر از صندوقهای سنتیه. | نیاز به تحلیل: لازمه قبل از خرید سبد دارایی و شاخص ETF بررسی بشه. |
| شفافیت: قیمت روزانه و ترکیب داراییها قابل رصد هست. | – |
درباره وام طلا بانک کارگشایی بیشتر بخوانید.
نتیجهگیری
در جواب صندوق های قابل معامله etf چیست باید بگم ETF ها ابزار سرمایهگذاری منعطف و سادهای هستن که بهت امکان میدن با خرید یک واحد، همزمان روی چند دارایی سرمایهگذاری کنی و ریسک سبدت کاهش پیدا کنه. بسته به هدفت میتونی بین ETF سهامی برای رشد بلندمدت یا ETF درآمد ثابت برای سود مطمئنتر انتخاب کنی.
با بررسی ترکیب داراییها، بازده گذشته و میزان نقدشوندگی، میتونی تصمیم بگیری کدوم صندوق مناسب سبک و استراتژی سرمایهگذاری توئه. به همین دلیل، حتی بدون تجربه زیاد در بورس، میتونی با ETFها شروع به سرمایهگذاری کنی و کنترل بهتری روی ریسک و سودت داشته باشی.
سوالات متداول
آیا صندوق ETF برای سرمایهگذاری کوتاهمدت مناسبه؟
بستگی داره چه نوع ETFی انتخاب کنی. اگه هدفت نوسانگیری و سود سریع باشه، ETF سهامی یا شاخصی گزینهی بهتریه. ولی اگه دنبال ثبات و درآمد منظم هستی، ETF درآمد ثابت انتخاب مطمئنتریه.
تفاوت ETF طلا با خرید طلای فیزیکی چیه؟
ETF طلا در واقع معادل دیجیتالی سرمایهگذاری روی طلاست. یعنی بدون نیاز به نگهداری فیزیکی، از افزایش قیمت طلا سود میگیری. در حالی که طلای فیزیکی امنیت نگهداری و نقدشوندگی پایینتری داره.
آیا در ETF تضمین سود وجود داره؟
نه، هیچ صندوق قابل معامله ETF تضمین سود نداره. بازده اون بستگی به عملکرد داراییهای داخل صندوق داره. فقط ETFهای درآمد ثابت سود دورهای نزدیک به اوراق قرضه میدن، ولی اونم قطعی نیست.
آیا ETFها مالیات دارن؟
در بیشتر کشورها از جمله ایران، خرید و فروش واحدهای ETF مشمول مالیات مستقیم نیست، اما ممکنه سود سرمایهای (capital gain) طبق قوانین مالیاتی محاسبه بشه.
حداقل مبلغ لازم برای خرید ETF چقدره؟
مزیت ETFها اینه که با مبلغ خیلی کم هم میشه شروع کرد؛ فقط کافیه هزینه خرید یک واحد از اون صندوق رو پرداخت کنی. همین باعث شده خیلی از تازهکارها از ETF در بورس ایران برای شروع سرمایهگذاری استفاده کنن.
آیا ETF بهتره یا خرید مستقیم سهام؟
اگه وقت و دانش تحلیل بازار نداری، صندوق ETF گزینهی منطقیتریه چون با یه خرید، سبد متنوعی از سهام داری و ریسکت پخش میشه. اما معاملهگرهای حرفهای ممکنه ترجیح بدن مستقیماً سهام خاصی بخرن تا سود بیشتری بگیرن.
بهترین زمان خرید ETF چه موقعه؟
بهترین زمان معمولاً وقتی بازاره در حالت تعادل یا در آستانهی رشد قرار داره. چون ETFها معمولاً شاخصها و صنایع رو دنبال میکنن، بهتره قبل از خرید، وضعیت کلی بازار و گزارشهای مالی صندوق رو بررسی کنی.
